W ramach zapobiegania udarowi mózgu u chorych z migotaniem przedsionków należy ocenić tzw. ryzyko zakrzepowo-zatorowe oraz ryzyko krwawień. Takiej oceny dokonuje lekarz. Właściwa ocena pozwala dobrać najbardziej odpowiednie leczenie farmakologiczne.
Jedną z metod zapobiegania udarowi mózgu jest stosowanie leków przeciwkrzepliwych. Udowodniono, że ryzyko wystąpienia udaru niedokrwiennego mózgu u osób z migotaniem przedsionków może być zmniejszone nawet o ok. 65% w przypadku stosowania leków, takich jak; warfaryna (Warfin) lub acenokumarol (Acenokumarol, Sintrom). Leki te należą do grupy doustnych antagonistów witaminy K. Stosując warfarynę lub acenokumarol konieczne jest kontrolowanie krzepliwości krwi poprzez badanie wskaźnika INR i dostosowywanie dawki leków tak, aby INR pozostawał w wyznaczonym przez lekarza zakresie, np. 2,0-3,0. U niektórych chorych, np. z wszczepioną sztuczną zastawką mitralną, docelowy zakres INR może być zmieniony i wynosić przykładowo od 2,5 do 3,5. Kontrola INR powinna odbywać się często (np. co 3-4 tygodnie oznaczeń). Jeśli wartości INR mieszczą się w zalecanym zakresie, oznacza to, że leczenie jest skuteczne, przy występującym niskim poziomie ryzyka krwawień. INR poniżej 2,0 wymaga ponownego sprawdzenia po 1-2 tygodniach (o ile wcześniejsze wyniki mieściły się w zaleconym przedziale). Na wahania wartości INR podczas leczenia warfaryną lub acenokumarolem narażone są następujące grupy chorych: kobiety, osoby poniżej 60. roku życia, osoby palące papierosy, chorujące na nadciśnienie, cukrzycę i/lub niewydolność serca, osoby po zawale serca lub udarze mózgu, osoby z chorobami wątroby, nerek lub płuc.
Innym lekiem jest kwas acetylosalicylowy, czyli aspiryna (Acard, Polocard, Aspirin itp.). Jej skuteczność w zapobieganiu udarom niedokrwiennym w migotaniu przedsionków jest mniejsza, wynosi maksymalnie ok. 20%.
Nowoczesne metody zapobiegania udarowi obejmują stosowanie leków nowej generacji, takich jak: dabigatran (Pradaxa), rywaroksaban (Xarelto) czy apiksaban (Eliquis), które należą do grupy tzw. nowych doustnych antykoagulantów. Leki te mogą zapobiegać udarowi mózgu nawet skuteczniej niż warfaryna. Jednocześnie stosowanie tych leków nie wymaga wykonywania badań INR. Takie leki przepisuje się chorym, którzy byli leczeni za pomocą Warfinu lub Acenokumarolu, jednak występowały u nich duże wahania INR. Nowymi lekami leczeni są również pacjenci, u których doszło do krwawień lub udaru mózgu.
Nowe leki przeciwkrzepliwe powinny być przepisywane chorym, którzy rozpoczynają leczenie z powodu migotania przedsionków, jeśli akceptują taką formę leczenia i nie mają przeciwwskazań. Nowych leków przeciwkrzepliwych nie należy stosować u chorych:
→ z ciężką niewydolnością nerek (w tym leczonych dializami),
→ po wszczepieniu sztucznej zastawki serca,
→ z ciężką zastawkową wadą serca (np. poreumatycznym zwężeniem zastawki mitralnej),
→ przy małopłytkowości,
→ po niedawno przebytym poważnym krwawieniu.
Gdy u chorego z migotaniem przedsionków niemożliwe jest zastosowanie leczenia przeciwkrzepliwego, wykonuje się zabieg polegający na zamknięciu uchyłka lewego przedsionka (zwanego uszkiem lewego przedsionka), czyli miejsca, w którym najczęściej zalega krew sprzyjająca powstawaniu zakrzepów. Zamykanie uszka jest zabiegiem inwazyjnym. Polega na odizolowaniu uszka od reszty przedsionka. Zabieg jest obarczony ryzykiem powikłań na poziomie kilku procent. Przeprowadza się go u pacjentów, którzy nie mogą przyjmować leku przeciwkrzepliwego lub gdy terapii farmakologicznej towarzyszą uporczywe krwawienia.
Uszko lewego przedsionka
Uszko lewego przedsionka serca
INR międzynarodowy współczynnik znormalizowany.
U osób leczonych acenokumarolem lub warfaryną do monitorowania skuteczności i bezpieczeństwa
używa się czasu protrombinowego (wskaźnik sprawności tej części układu krzepnięcia, która zależy od
witaminy K), który wyraża się zawsze za pomocą międzynarodowego współczynnika znormalizowanego
(international normalized ratio – INR).
U osoby zdrowej i nie leczonej warfaryną lub acenokumarolem INR wynosi ok. 1,0.
Docelowy zakres wartości w trakcie stosowania tych leków u chorych z migotaniem przedsionków wynosi 2,0-3,0.
Wartości INR między 2,5 a 3,5 zaleca się u większości chorych po wszczepieniu sztucznej zastawki mitralnej.
